czwartek, 26 września 2013

Seks po japońsku


Fanom Murakamiego "Norwegian Wood" powinien się spodobać, autor literackiego pierwowzoru brał w końcu udział w powstawaniu scenariusza. Innym - zwłaszcza jeśli nie są zbyt zaznajomieni z japońską kinematografią i kulturą społeczną - film może wydać się nieco dziwny i momentami zabawny. A to głównie przez nietypowe podejście do sfery seksualności.

Kizuki (Kengo Kora) i Naoko (Rinko Kikuchi) są parą praktycznie od zawsze. Watanabe (Ken'ichi Matsuyama) to najlepszy przyjaciel Kizukiego. Trójka nastolatków spędza czas beztrosko we własnym towarzystwie, o ile oczywiście można mówić o beztrosce w kontekście japońskiego systemu edukacji. Pewnego dnia Kizuki popełnia samobójstwo. Widzowi nie zostaje nic wyjaśnione, nie ma zbyt wielu poszlak prowadzących do przyczyny tak dramatycznego kroku. Podobnie jak i pozostałym bohaterom, którzy muszą się po prostu pogodzić ze śmiercią przyjaciela i żyć dalej. Watanabe wyjeżdża na studia i próbuje o wszystkim zapomnieć. Drogi jego i Naoko jeszcze się jednak skrzyżują.

I chociaż "Norwegian Wood" definitywnie nie jest komedią, sala kinowa co rusz wybuchała śmiechem. Wszystko przez problemy bohaterki, która miała trudności z uprawianiem seksu. Nawet ze świadomością, że owe problemy są odzwierciedleniem niemożności pełnego pokochania i zaufania drugiej osobie, a także pewnie świadectwem nigdy niezabliźnionej rany, kilkoro widzów na dźwięk dramatycznych pytań Naoko ("Jestem sucha. Dlaczego tak jest?") po prostu popłakało się ze śmiechu. Warto zastanowić się nad przyczynami tej wesołości. Widzowie byli w końcu raczej dojrzali i zapewne obyci z tematem, więc nie był to głupi chichot nastolatków na dźwięk słowa penis. Myślę, że w grę wchodzą raczej różnice kulturowe. Problem Naoko wydał się polskim widzom najzwyczajniej głupi. Jesteśmy, bądź co bądź, rodzinnym narodem. I chociaż nawiązania do seksu można dziś zobaczyć nawet w reklamie kostki brukowej, a w co drugim czasopiśmie znajdziemy wywiad z seksuologiem przekonującym, że tygodniowy brak seksu w związku to niemal choroba wymagająca natychmiastowego leczenia, to chyba do końca w to nie wierzymy. A seks pozostaje przyjemnym, ale ciągle tylko dodatkiem do braterstwa dusz, zgodności charakterów i poczucia bezpieczeństwa. Związki oparte głownie na pożądaniu zwykliśmy w końcu uznawać za nietrwałe i pozbawione przyszłości. Oto co mógł sobie pomyśleć rozbawiony widz: "Jeśli go kocha to niechże z nim będzie, a z tym seksem to się coś wymyśli. Po co te całe dywagacje o stanie pochwy?". Temat seksu przewija się zresztą w filmie dość często i czasem nieoczekiwanie pojawia się w rozmowach bohaterów. I to też może zaskakiwać, o ile się nie ma świadomości, że akcja toczy się w kraju, w którym na ulicach stoją automaty z używaną bielizną. Wypatrzyłam na widowni dwójkę Japończyków i z drugiej strony zastanawiam się, czy ich nie zaskakiwały nasze wybuchy śmiech w - jakby nie było - dość dramatycznych momentach.

Gdzieś przeczytałam, że "Norwegian Wood" to opowieść o ludziach, którzy boją się dorosnąć. Szkoda, że w filmie ten wątek pojawia się tak późno. Może pozwoliłby lepiej zrozumieć motywy postępowania bohaterów. Jedno jest w przesłaniu tego filmu uniwersalne: świadomość, że strata bliskiej osoby boli zawsze i to uczucie nie przemija, już zawsze trzeba z nim żyć. Dużą zaletą "Norwegian Wood" jest wysoki poziom aktorstwa. Rinko Kikuchi to aktorka, która w zadziwiający sposób przykuwa uwagę i budzi sympatię, można ją pamiętać choćby ze znakomitej roli w filmie "Babel". Ken'ichi Matsuyama jest niemal równie interesujący i choć podobno również jest znanym aktorem, ja kojarzę go tylko z tego, że wcielił się w rolę L w aktorskiej wersji "Death Note". Na równie wysokim poziomie jest muzyka, zdjęcia i niezwykły klimat filmu. Całość wyszła dość kameralnie, trzeba też przyznać, że film cieszy oko, choć momentami akcja nie toczy się zbyt szybko.

źródło: www.newvideo.com

środa, 25 września 2013

Nyumba ya kasa. Unguja


Książkę Małgorzaty Szejnert "Dom żółwia. Zanzibar" trudno zamknąć w gatunkowych ramach. Jest po trosze historyczna, po trosze reporterska, ale wplecenie w warstwę faktograficzną takich elementów jak lokalne podania i legendy oraz dar opowiadania autorki sprawiają, że czytanie tej pozycji przypomina bardziej słuchanie przy ognisku opowieści o dalekich krajach. Na ponad trzystu stronach Szejnert nakreśla obraz wyspy, na której od wieków Wschód spotykał się z Zachodem, a Azja łączyła z Afryką.

Opowieść zaczyna się pod koniec XIX wieku, kiedy Zanzibar nie jest jeszcze częścią Tanzanii i formalnie wciąż włada nim sułtan. Wyspa słynie z targów niewolników, handlu kością słoniową i jest światowym potentatem w eksporcie goździków. Zadomowiła się już tam na dobre brytyjska administracja kolonialna i chociaż Zanzibar w większości jest muzułmański, prężnie działa misja anglikańska. Kluczem do każdej z opowieści są domy. Dom konsula Kirka opowiada o kolonializmie i pierwszych próbach zakazania handlu niewolnikami, Dom Cudów o upadku ostatniego sułtana i ucieczce zbuntowanej księżniczki Salme do Niemiec, dom Livingstone'a o życiu tego słynnego podróżnika, który był jednak lepszym naukowcem niż misjonarzem, w całym swoim życiu ochrzcił bowiem tylko jedną osobę. Uczynienie z budynków podstawy opowieści nie dziwi, Zanzibar słynie w końcu ze swojej unikalnej architektury. Szejnert opisuje je zresztą z detalami, przez co lektura "Domu żółwia" naprawdę przypomina egzotyczną podróż. Sam Zanzibar też przecież jest domem i to nie tylko dla żółwi zielonych, które potrafią dożyć prawie dwustu lat. Wyspa była już przystanią dla sułtańskich haremów, uwolnionych byłych niewolników, a wreszcie rewolucji komunistycznej. Teraz we władanie wziął ją przemysł turystyczny, a luksusowej hotele wyrastają wzdłuż jej brzegów jak grzyby po deszczu. Trzeba pochwalić mrówczą pracę autorki przy przeglądaniu dokumentacji, docieraniu do źródeł i próbie jak najpełniejszego odtworzenia historii Zanzibaru. Szejnert nie trzyma się tu jednak kurczowo faktów i chętnie przekazuje nam też opowieści świadków, nie stroniąc od podań i wierzeń. Jeśli mogłabym coś książce zarzucić to wrażenie, że te opowieści często dostajemy z drugiej ręki. Szejnert najlepiej czuje się chyba w towarzystwie mieszkających na Zanzibarze Europejczyków, chętnie korzystając z ich pomocy i pośrednictwa. Nie dowiemy się z tej książki niczego, czego nie mógłby się dowiedzieć dociekliwy turysta, spędzający na Zanzibarze wakacje. Napisanie "Domu żółwia" nie wymagało wyprawy w jakiś niedostępny rejon świata, ani wejścia w lokalne środowisko. Historię życia takich postaci jak Henry Morton Stanley czy David Livingstone znajdziemy w sieci w kilka sekund, każdy może też wybrać się na Zanzibar i porozmawiać z mieszkającymi tam na stałe Polakami (o ile oczywiście pozwolą mu na to zasoby finansowe, loty do tej części świata nie są bowiem tanie). Tym, co może nas skłonić do wybrania właśnie tego tytułu, jest raczej dar opowiadania Małgorzaty Szejnert, który pozwala poczuć się, jakbyśmy sami postawili stopę na zanzibarskiej plaży.

"Dom żółwia. Zanzibar" jest trochę jak poobiednia sjesta. Akcja toczy się tu leniwie, ale podczas czytania robi się jakoś tak błogo i przyjemnie. Gdybym miała oceniać tę książkę jedynie za treść, pewnie nie znalazła by się zbyt wysoko wśród innych pozycji o Afryce. "Dom żółwia" ma jednak pewnie urok, który można by porównać do uczucia towarzyszącego przeglądaniu starych zdjęć i listów. Przez co czytanie sprawia po prostu przyjemność.

źródło: culture.pl

sobota, 7 września 2013

Kultowe anime cz.2

Pisałam już o filmach Hayao Miyazakiego, którego nazwisko jest synonimem wszystkiego, co w anime najlepsze. Ale świat na studiu Ghibli się nie kończy. O ile filmy Miyazakiego nadają się dla widzów w każdym wieku i z każdej szerokości geograficznej, o tyle w tej części zestawienia pojawią się też tytuły dla starszej młodzieży lub nawet tylko dla dorosłych. Anime charakteryzuje się bowiem ogromnym bogactwem gatunkowym i nie sposób pominąć tu science-fiction, horrorów czy filmów walki.

Akira


źródło: gracz.org

Temat gangów motocyklowych i ulicznych pościgów nie jest mi szczególnie bliski, ale trzeba przyznać, że ten film z 1988 roku odegrał w popularyzacji anime poza Japonią rolę nie do przecenienia. I chociażby dlatego zasługuje na miano kultowego. Całość utrzymana jest w postapokaliptycznej konwencji, na ulicach NeoTokio (metropolii powstałej po III wojnie światowej) szerzy się przestępczość, a o władzę i wpływy rywalizują motocyklowe gangi. Głównymi bohaterami są członkowie gangu Scrun Half: Kaneda i Tetsuo. Ten drugi wkrótce wpadnie w ręce wojska i na skutek przeprowadzonych na nim eksperymentów zyska niezwykłą i niebezpieczną moc. Nowe umiejętności pozwolą mu wyruszyć na poszukiwanie legendarnego Akiry, który trzydzieści lat wcześniej miał doprowadzić do zagłady Tokio. Film traktowany jest często jako alegoria niepokojów społecznych w Japonii z lat 60., a także nawiązanie do czasów zimnej wojny. Na 2015 rok zapowiadana jest aktorska wersja "Akiry", za której produkcję wziął się sam Leonardo DiCaprio. Niemniej wcześniejsze doświadczenia z hollywoodzkimi adaptacjami anime nie pozwalają być w tej sprawie optymistą. Wszystkie znane mi aktorskie wersje anime kończyły się klęską i sprowadzeniem na siebie gniewu rzeszy fanów ich animowanych pierwowzorów.


Ninja Scroll


źródło: filmweb.pl

"Ninja Scroll" to świetny dowód na to, że nie wszystko co animowane nadaje się do oglądania przez dzieci. Rzecz dzieje się w średniowiecznej, feudalnej Japonii. Mieszkańców pewnej wioski zabija tajemnicza zaraza. Oddział wojowników, który miał zbadać sprawę, zostaje wymordowany przez bestię. Przeżywa tylko piękna Kagero, którą z kolei z opresji ratuje wędrowny ninja Jubei. Bohaterowie będą się musieli zmierzyć z całą plejadą potworów rodem z japońskiej mitologii, dowodzoną przez Szoguna Ciemności. Trzeba przyznać, że twórcy filmu bardzo dosłownie potraktowali zadanie pokazania panujących wówczas w Japonii obyczajów. Dlatego filmowi wojownicy mordują, gwałcą, a nawet piją krew. To jednak czyni z filmu prawdziwą gratkę dla wielbicieli kina historycznego i filmów walki. I chociaż film powstał w 1993 roku, animacja wciąż robi wrażenie.


Ghost in the Shell


źródło: otaku.pl

Niektórzy mówią o "Ghost in the Shell" jako o pierwowzorze filmu "Matrix", a to dlatego, że obecnie rodzeństwo, a wtedy bracia Wachowscy, otwarcie przyznawali się do fascynacji tą produkcją. Akcja "Ghost in the Shell" toczy się w 2029 roku, kiedy to życie ludzi w znacznej mierze przeniosło się do sieci, a jej bezpieczeństwo jest sprawą wagi państwowej. Walką z hakerami zajmuje się złożona z cyborgów Sekcja 9. Najgroźniejszym przeciwnikiem jest Władca Marionetek - haker podejrzewany o włamania do ludzkich mózgów. Na uwagę zasługuje mroczny styl tej animacji i charakterystyczna ścieżka dźwiękowa, w której wykorzystano żeński chór. To też jeden z pierwszych filmów, w którym postawiono pytanie o miejsce człowieka w cyberświecie. Jeśli Wachowscy coś rzeczywiście w "Ghost in the Shell" podpatrzyli, to na pewno efekt zielonego kodu na czarnym tle.


5 centymetrów na sekundę


źródło: filmweb.pl

To anime to małe dzieło sztuki, zaryzykuję nawet stwierdzeniem, że "5 centymetrów na sekundę" jest najpiękniejszą animacją, jaką dane mi było oglądać.  Makoto Shinkai stworzył tu świata zarazem perfekcyjny i magiczny. Nie jest to jednak opowieść o jakiejś fantastycznej krainie, akcja toczy się bowiem we współczesnej Japonii. Reżyser wydobywa magię i niezwykłość z codziennych i z pozoru niewiele znaczących wydarzeń. "5 centymetrów na sekundę" to romans, ale wątek miłosny opowiedziany został z niezwykłą subtelnością. Bohaterem jest Tono Takaki, którego widzimy w trzech momentach jego życia. W pierwszej części Takaki jest uczniem podstawówki, podobnie jak jego szkolna koleżanka Akari. Oboje szybko się zaprzyjaźniają. Po skończeniu szkoły Akari musi się jednak przeprowadzić z rodzicami do Tochigi. Chłopiec wyrusza w podróż pociągiem, żeby jeszcze raz się z nią zobaczyć. W drugiej odsłonie Takaki kończy już szkołę średnią. Zakochała się w nim szkolna koleżanka, Kanae. Ten jednak wydaje się nie zauważać jej uczucia. Ostatni rozdział to już dorosłe życie bohatera. Takaki jest programistą i mieszka w Tokio, a Akari przygotowuje się do ślubu. Oboje czują, że utracili coś bardzo ważnego. "5 centymetrów na sekundę" to nie tylko opowieść o nastoletniej miłości, ale i utraconych szansach na szczęście. Makoto Shinkai zwraca w tym filmie uwagę na ważną życiową prawdę, o naszym życiu decyduje bowiem tylko kilka z pozoru zwyczajnych momentów, które bardzo łatwo przegapić.

Seriale

Nie można pisać o anime, ograniczając się tylko do pełnometrażowych filmów kinowych. Nie od dziś w końcu wiadomo, że japońska animacja serialem stoi, a popularne serie potrafią ciągnąć się niczym "Moda na sukces". Takie anime jest też w Polsce najbardziej popularne. Największe rzesze widowni zgromadziły nad Wisłą seriale oparte na shonen-manga, czyli produkcje przeznaczone dla chłopców, których tematyka kręci się wokół sztuk walki i pojedynków. Jeśli ich bohaterowie akurat z kimś nie walczą, to na pewno trenują i przygotowują się do starcia z kolejnym wrogiem. Seriale te różnią się jednak od zachodnich opowieści o superbohaterach. Poza oczywistym osadzeniem w japońskiej kulturze, bohaterowie shonen-manga nie działają sami. Chociaż zwykle mamy tu do czynienia z głównym bohaterem, z pojedynków wychodzi on zwycięsko tylko dzięki wsparciu swoich przyjaciół. Potęga bohaterów nie opiera się na ich mięśniach, a sile ducha. Dlatego nie ma w tym kompletnie nic dziwnego, gdy powalają oni kilkukrotnie większych od nich przeciwników. Zaś ich kompetencje wymagają ciągłego doskonalenia i treningu. Większą moc można tu zdobyć tylko przełamując własne słabości.


Dragon Ball


źródło: moviesroom.pl

Ten serial pojawił się na antenie RTL7 w 1999 roku i zapoczątkował w Polsce modę na anime. Składa się z trzech części: "Dragon Ball", "Dragon Ball Z" i "Dragon Ball GT", z których każda liczy po kilkaset odcinków. Bohaterem serii jest Son Goku, który wraz ze swoją przyjaciółką Bulmą wyrusza na poszukiwanie magicznych smoczych kul. Gdy zbierze się je wszystkie, pojawia się spełniający życzenia Boski Smok. Son Goku nie jest Ziemianinem, a Saiyanem, jednym z ostatnich przedstawicieli rasy wojowników, których planeta została zniszczona. Chłopiec posiada przez to nadludzką siłę. Serial znany jest z iście epickich scen walki, z których każda może ciągnąć się przez kilka odcinków. Trzeba jednak przyznać, że jakość tej animacji po latach wypada nieco blado. Wiedzą o tym także jej twórcy, którzy w 2009 roku wypuścili odświeżoną i poprawioną wersję serii "Z" - "Dragon Ball Kai".W tym samym roku do kin trafiła aktorska adaptacja "Dragonball: Ewolucja", która była tak zła, że aż nie wiem, co o niej napisać.  Jej reżyser, James Wong, zapewne do dziś żyje w strachu przed rozwścieczonymi fanami.


Bleach


źródło: amazon.com

To mój faworyt w tej kategorii. Akcja toczy się w czasach współczesnych, a bohaterem serialu jest licealista Ichigo Kurosaki, który posiada zdolność widzenia duchów. Pewnego dnia w jego życiu pojawią się Rukia Kuchiki, dziewczyna jest shinigami (bogiem śmierci). Rukia zostaje ranna w walce, żeby ocalić życie swoje i Ichigo, musi przekazać mu swą moc, przez co zostaje uwięziona w świecie żywych. Shinigami to istoty duchowe, niewidzialne dla większości ludzi. Zadaniem bogów śmierci jest zachowanie równowagi pomiędzy światem żywych i martwych, a zwłaszcza walka z Pustymi, uwięzionymi pomiędzy tymi wymiarami duszami, które zamieniły się w potwory. Każdy shinigami ma swoje zanpakuto, czyli miecz posiadający własną duszę. Na co dzień shinigami przebywają w Społeczności Dusz, zwykle służąc w jednym z Trzynastu Oddziałów Obronnych. Główną wadą tego anime jest jego nierówność. Poszczególne odcinki serialu pojawiały się bowiem częściej, niż manga, na której podstawie powstał. Twórcy musieli jakoś sobie poradzić z chwilowymi brakami materiału do ekranizacji, stworzyli więc serię fillerów, czyli epizodów kompletnie z mangą niezwiązanych. Są one fabularnie słabsze od głównych wątków. Z tym problemem można sobie jednak poradzić w prosty sposób - pominąć je w trakcie oglądania. Główne wątki - odbicie Rukii ze Społeczności Dusz i bunt jednego z kapitanów - są godne polecenia. "Bleach" ma też naprawdę dobrą ścieżkę dźwiękową (tutaj). Zainteresowanym polecam artykuł "Anime Bleach jako topos samurajów".


Naruto


źródło: media.splay.pl

Niewiele mogę napisać o tym anime, jako że nie widziałam ani jednego odcinka. Niemniej serial ten bije rekordy popularności. Jego bohaterem jest nastoletni Naruto Uzumaki, który chce zostać najsilniejszym ninja w wiosce. Kilkanaście lat wcześniej w jego ciele został zapieczętowany demon - lis o dziewięciu ogonach. Podobnie jak w przypadku "Dragon Ball" mamy tu do czynienia z długimi i częstymi scenami walki, a w miarę upływu czasu Naruto i jego przyjaciele rozwijają swoje nietypowe zdolności. W 2007 roku pojawiła się druga część tej serii "Naruto: Shippuden".

Większość seriali anime nie ciągnie się tak długo, jak trzy wymienione powyżej. Zwykle twórcy ograniczają się do kilkunastu, góra kilkudziesięciu odcinków. I chociaż tasiemce też maja swój urok, krótsza forma zwykle wychodzi fabule na dobre.

Death Note


źródło: screencritix.com

Ten serial łączy piękny i mroczny styl animacji z bardzo dobrą ścieżką dźwiękową (tutaj), a jego ponury klimat przypadnie do gustu nie tylko przedstawicielom subkultury Emo. Bohaterem "Death Note" jest licealista Light Yagami, który znajduje notes należący do boga śmierci imieniem Ryuk. Każda osoba, której imię i nazwisko zostanie zanotowane w tym notesie, umrze w ciągu 40 sekund. Posiadacz notesu może też dodać opis okoliczności śmierci i jej przyczynę. Jeśli tego nie zrobi, nieszczęśnik opuści ziemski padół z powodu zawału serca. Light mierzy wysoko i postanawia oczyścić świat z przestępców. Jego tropem rusza policja i tajemniczy detektyw L. Fabuła opiera się tu o pojedynek dwóch geniuszy - Lighta i L. Wygra ten, kto pozostanie o krok przed przeciwnikiem. Obie postacie są bardzo wyraziste, mimo to serial ten warto obejrzeć głównie ze względu na jego walory wizualne i dźwiękowe. W niektórych chińskich miastach manga "Death Note" została zakazana z powodu jej negatywnego wpływu na psychikę młodzieży. Uczniowie robili sobie bowiem własne notatniki śmierci, w których zapisywali nazwiska nielubianych kolegów i nauczycieli.

Elfen Lied

źródło: alphacoders.com
Pomimo tytułu "Elfen Lied" nie ma wiele wspólnego z elfami i baśniowością. To najbardziej krwawa i brutalna propozycja w tym zestawieniu, momentami zahaczająca o stylistykę gore. Fabuła "Elfen Lied" przypomina nieco "Carrie" Stephena Kinga. Główna bohaterka, Lucy, jest dicloniusem - zmutowaną formą człowieka. Cechą dicloniusów są charakterystyczne wypustki na czaszce (przypominające rogi) oraz nadprzyrodzone zdolności. Lucy ze względu na przeżycia z dzieciństwa, a także eksperymenty, którym została poddana, nienawidzi ludzi i zabija ich bez skrupułów. W pierwszym odcinku ucieka z tajnego laboratorium, zostaje jednak ranna w głowę. Nieprzytomną dziewczynę znajdują na plaży świeżo upieczony student Kouta i jego kuzynka Yuka. Uderzenie w głowę sprawiło, że do głosu dochodzi alternatywna osobowość Lucy - dobra i dziecinna Nyu. Na uwagę zasługuje nietypowy opening "Elfen Lied", w którym wykorzystano obrazy Gustava Klimta i śpiewaną po łacinie "Elfią pieśń".

Cowboy Bebop


źródło: whysoblu.com

Śmiała futurystyczna wizja z elementami Dzikiego Zachodu. Fascynację amerykańską popkulturą widać tu gołym okiem. Można w "Cowboy Bebop" odnaleźć elementy westernu i filmu noir. Tytuł każdego z odcinków jest jednocześnie tytułem tytułem popularnej piosenki. Akcja toczy się w drugiej połowie XXI wieku. Niewłaściwe użycie bramy nadprzestrzennej spowodowało uszkodzenie Księżyca, którego spadające odłamki omal nie zniszczyły życia na Ziemi. Ludzie zamieszkali pod jej powierzchnią i skolonizowali inne planety. Chaos spowodował jednak wzrost przestępczości. Aby skutecznie łapać kryminalistów na tak dużym obszarze władze wprowadziły system nagród. Wkrótce pojawili się też łowcy głów. Takimi właśnie łowcami-kowbojami są bohaterowie tej serii. Główną zaletą "Cowboy Bebop" jest fakt, że naprawdę ciężko doszukać się tu wad. Na wysokim poziomie jest zarówno fabuła, jak i techniczna warstwa serialu. "Cowboy Bebop" to jedna z lepiej dopracowanych animacji.

Samurai Champloo

źródło: lisimg.com

Kolejna po "Cowboy Bebop" animacja Shin'ichirō Watanabe z 2004 roku. I tym razem Watanabe w zadziwiający sposób miesza ze sobą gatunki. Bo choć akcja "Samurai Champloo" toczy się w feudalnej Japonii, bohaterowie anime są na wskroś współcześni. Kino historyczne miesza się tu z sensacyjnym, a tradycyjna japońska muzyka z hip-hopem. Bohaterami są dwaj samuraje: nieokrzesany i porywczy Mugen oraz powściągliwy i precyzyjny Jin. Tę dwójkę z opresji uratuje kelnerka Fu. W zamian Mugen i Jin obiecują pomóc jej w odnalezieniu samuraja pachnącego słonecznikami. Po drodze przyjdzie im się zmierzyć z przeciwnikami spod ciemnej gwiazdy: mafiosami, alfonsami, złodziejami, przemytnikami narkotyków. Podobnie jak w przypadku "Cowboy Bebop" tutaj także główną zaletą jest wysoka jakość animacji.


Co w nowościach piszczy?

Nowe tytuły wyrastają jak grzyby po deszczu i pewnie nie starczyłoby życia, żeby obejrzeć je wszystkie. W sukurs idą liczne internetowe plebiscyty, w których fani wybierają anime roku bądź sezonu. Ja ograniczę się do trzech interesujących propozycji.

Sword Art Online


źródło: www.roadtovr.com

Chyba najbardziej optymistyczna i baśniowa z propozycji w tym zestawieniu. Ma dużo uroku, a przy tym potrafi wzruszać. Rzecz dzieje się w niedalekiej przyszłości, kiedy to już opracowano technologię, pozwalającą na całkowite zanurzenie się w wirtualnej rzeczywistości. Cały świat oczekuje na premierę gry Sword Art Online, wypuszczone zostaje tylko 10 tysięcy egzemplarzy. Wśród szczęśliwców znajduje się 16-letni Kazuto Kirigaya, który był beta testerem gry. Właściwie należałoby go nazwać Kirito, bo takiego nicku używa w SAO. Po zalogowaniu okazuje się jednak, że gracze nie dysponują opcją wyloguj. 10 tysięcy osób staje się zakładnikami genialnego i szalonego twórcy gry, Akihika Kayaby. Śmierć w SAO oznacza śmierć naprawdę. Gracze zostaną uwolnieni dopiero, kiedy jednemu z nich uda się ją ukończyć, co wymaga przejścia stu poziomów. Uwięzieni gracze zostaną w Sword Art Online na długo, bo na ponad dwa lata. Wartością tego anime nie są sceny walki, których tak naprawdę jest niewiele, a obraz codziennego życia w grze. Zasady ustanowione w SAO stają się dla graczy podstawami ich rzeczywistości. Tworzą się różne grupy społeczne, jedni wiodą spokojne życie, inni walczą na linii frontu. Zawiązują się bractwa, kierujące się mniej lub bardziej moralnymi zasadami postępowania. Znajdzie się tu też miejsce na historię miłosną z prawdziwego zdarzenia. Ładna animacja, dopracowany z najmniejszymi szczegółami świat gry oraz pozytywny wydźwięk sprawiają, że "Sword Art Online" naprawdę przyjemnie się ogląda.


Attack on Titan


źródło: techtimes.com

Niektórzy nazywają "Attack on Titan" animowaną "Grą o tron" i rzeczywiście jest sporo podobieństw. Twórcy co chwilę zaskakują zwrotami akcji i nie mają oporów przed uśmiercaniem bohaterów. A wszystko to dzieje się w alternatywnej rzeczywistości, przypominającej nieco średniowiecze  Ludzkość niemal wyginęła. Ci, którym udało się przetrwać, muszą wieść życie za murami. Ogromne mury chronią ich przed tytanami, istotami bezmyślnymi, ale też okrutnymi i żywiącymi się ludzkim mięsem. Pewnego dnia mury zostają przerwane, a mieszkańcy najbliżej położonych miejscowości zmasakrowani. Ludzie ruszają na wojnę z tytanami. Warto zwrócić uwagę, że "Attack on Titan" ma naprawdę dobry opening.

Hataraku Maou-sama! 


źródło: glogster.com

Tytuł oznacza diabła pracującego w fast foodzie i jest to jedyna komedia, jaka znalazła się w zestawieniu. I to głównie przez zaskakującą pomysłowość jej twórców. Oto Władca Ciemności jest o krok od podbicia  świata, zostaje jednak pokonany przez bohaterkę Emilię. Salwując się ucieczką, demon trafia do innego wymiaru, współczesnego Tokio. Nie może tu używać magii, a jego demoniczne doświadczenie nie bardzo się przydaje. Władcę Ciemności dopada proza życia, żeby zarobić na dach nad głową, zatrudnia się na pół etatu w restauracji McRoland (do złudzenia przypominającej McDonalda). Jego demoniczny generał Alciel zajmie się prowadzeniem domu z tych skromnych środków budżetowych. Wkrótce dołączy do nich drugi z pokonanych generałów, Lucyfer, który odkrywszy uroki internetu, postanowi zostać hikkimori. Władca Ciemności będzie musiał stoczyć walkę z konkurencją (Sentucky Fried Chicken), a jakby tego było mało w ślad za nim wyruszy bohaterka Emilia. Może nie jest to tytuł wybitny, ale całkiem niezła satyra z własnej konwencji.

wtorek, 3 września 2013

Hayao Miyazaki, czyli kultowe anime cz. 1


Na trwającym właśnie Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji o Złotego Lwa walczy "Kaze tachinu" - najnowsze dzieło ojca japońskiej animacji Hayao Miyazakiego. Jest to też ostatni obraz 72-letniego reżysera, który niedawno ogłosił, że odchodzi na emeryturę. To świetna okazja nie tylko, aby napisać coś o jego twórczości, ale i wyjaśnić, o co chodzi z tym anime.

Zaczynając od podstaw, anime to specyficzny japoński styl animacji, często - choć niekoniecznie - będący ekranizacją lub adaptacją mangi (japońskich komiksów). Styl ten mieści w sobie wszelkie gatunki filmowe i wcale nie musi być skierowany do dzieci. W anime możemy mieć do czynienia z filmami historycznymi, science-fiction, romansami, dramatami obyczajowymi, magią, bóstwami, sztukami walki, a nawet pornografią. Japończycy znani są zresztą z dość otwartego podejścia do erotyki, co niektórych rodziców młodych fanów anime może szokować. W Polsce największą popularnością cieszą się od lat seriale oparte na shonen-manga, czyli produkcje przeznaczone głównie dla chłopców, w których dominuje tematyka sztuk walki i pojedynków (najbardziej znane to choćby "Dragon Ball", "Bleach" i "Naruto").

Dlaczego anime?

Ja lubię je z kilku powodów, pierwszy jest dość prozaiczny: to po prostu dobre animacje. Japończycy kultywują i udoskonalają coś, co u nas zeszło ostatnio do artystycznych podziemi. Bo o ile kiedyś zachwycała choćby animacja Disneya (warto tu wspomnieć wciąż piękną "Królewnę Śnieżkę i siedmiu krasnoludków" z 1937 roku, film "Bambi" z 1942 roku, czy nawet "Króla lwa" powstałego w latach 90.), teraz w kinach i telewizji królują produkcje masowe, zwykle robione na szybko z pomocą animacji komputerowej, od patrzenia na które mam ochotę wydrapać sobie oczy. Druga rzecz to muzyka, dobre anime mają ścieżki dźwiękowe, których nie powstydziłby się laureat Oscara (próbka tutaj). Kolejną kwestią są ciekawe rysy charakterologiczne bohaterów, które pozwalają ich polubić i się z nimi utożsamiać. To naprawdę ważne, zwłaszcza jeśli chcemy oglądać serial złożony z kilkuset odcinków. I wreszcie najważniejsze: anime pozwala zanurzyć się w kulturowym sosie, kompletnie odmiennym od wszystkiego, do czego jesteśmy przyzwyczajeni. Anime jest na wskroś japońskie i to na dwóch poziomach: wartości i postaw życiowych oraz tradycji, wierzeń i historii. Bohaterowie anime rzadko kiedy mogą coś wskórać sami, a ich siła prawie nigdy nie opiera się na mięśniach. Sukces jest efektem samodoskonalenia, treningu i przełamywania własnych barier. To zawsze skutek ciężkiej pracy, bez względu na to, czy dana postać jest samurajem, czy pracownikiem korporacji. Ważna jest też mądrość przekazywana przez starszych, dlatego tak często pojawiają się postacie mistrzów i nauczycieli. Bohaterowie są poddawani rozmaitym próbom, a wyjść zwycięsko z nich mogą tylko dzięki sile ducha. I choć w anime często pojawiają się postacie kobiece, to można tu dostrzec także ślady patriarchalnego modelu społeczeństwa. Japończycy chyba sami nie zdają sobie sprawy, jak bardzo są japońscy. Dlatego nie zdziwcie się, kiedy nawet bohater z założenia będący Amerykaninem, zachowywać się będzie w sposób zgodny z japońskim systemem wartości. Twórcy anime garściami czerpią też z bogatej obyczajowości i wierzeń. W anime często pojawiają się postacie o nadprzyrodzonych zdolnościach, które są bezpośrednio zaczerpnięte lub też stanowią wariację na temat kultów tradycyjnej japońskiej religii Shinto. Bogactwo tych stworów, ich moce i właściwości są doprawdy zadziwiające! Przy tej różnorodności zachodni superbohaterowie wypadają raczej blado i schematycznie.

Które filmy Miyazakiego trzeba obejrzeć?


Spirited Away: W krainie bogów


źródło: ecsmedia.pl

Moim zdaniem to najlepszy film mistrza anime. I nie tylko moim. "Spirited Away" został nagrodzony Oscarem jako najlepsza pełnometrażowa produkcja animowana 2002 roku. Film opowiada historię dziesięciolatki Chihiro Ogina, która przypadkiem trafia do krainy bogów. Rodzice dziewczynki zostają ukarani za zjedzenie posiłku przeznaczonego dla mieszkańców duchowego świata i zamienieni w świnie. Aby ich uratować Chihiro przyjmuje posadę posługaczki w łaźni prowadzonej przez czarownicę Yubabę. "Spirited Away" to opowieść o dorastaniu, uczeniu się odpowiedzialności, ale i o odkrywaniu swojego kulturowego dziedzictwa. To chyba najbardziej zanurzony w duchowości i religii Shinto film Miyazakiego. Każdy przedmiot ma tu pierwiastek duchowości, świat jest pełen bóstw, które Chihiro poznaje podczas swojej pracy w łaźni. Duchy te z natury są czyste, ale lekceważenie ich istnienia może ściągnąć na człowieka nieszczęście. Film ten był też interpretowany jako krytyka współczesnego japońskiego społeczeństwa, które zachłysnęło się globalizacją i zapomniało o swoich korzeniach.


Mój sąsiad Totoro


źródło: filmweb.pl

To najstarszy film w tym zestawieniu i przy okazji mój rówieśnik. I chociaż osiągnął już ćwierć wieku, nie stracił nic ze swojej świeżości. "Mój sąsiad Totoro" jest historią dwóch sióstr - Satsuki i Mei - które wraz z ojcem przeprowadzają się na wieś. Ma to pomóc ich chorej na gruźlicę matce w powrocie do zdrowia. Osamotnione dziewczynki wkrótce zaprzyjaźniają się z duchem drzewa Totoro i innymi magicznymi stworzeniami. Tym, co wyróżnia "Mojego sąsiada Totoro" spośród innych podobnych produkcji, jest niesamowity wprost optymizm. Tu także tematem przewodnim jest dorastanie. Ojciec nie ma czasu dla dziewczynek, co przyspiesza ich wejście w dorosłość. Miyazaki odwołuje się także do zasad religii Shinto, a mianowicie poszanowania dla wszystkich żywych stworzeń i jedności człowieka z naturą. Nie bez powodu Totoro mówi dziewczynkom, że były takie czasy, w których drzewa i ludzie byli przyjaciółmi.


Księżniczka Mononoke

źródło: filmweb.pl

Kolejny film Miyazakiego, w którym cywilizacja skonfrontowana została z naturą. Rzecz dzieje się w erze Muromachi, trwają krwawe walki pomiędzy cesarzem a szogunami. Bohaterem filmu jest książę Ashitaka, który przez zabicie dzika rozgniewał ducha lasu i sprowadził na siebie klątwę, mającą wkrótce go zabić. Książę wyrusza na poszukiwanie boga lasu Shishigami. W trakcie swojej podróży staje się świadkiem wojny pomiędzy mieszkańcami żelaznego miasta a leśnymi stworzeniami dowodzonymi przez księżniczkę Mononokę - dziewczynę porzuconą przez rodziców, która wychowała się w lesie. Wojna ta jest krwawa i momentami naprawdę brutalna. Postawy życiowe księcia i Mononoke zostają ze sobą skonfrontowane jako uosobienia sił cywilizacji i natury.

Ruchomy zamek Hauru

źródło: filmweb.pl

Sophie, podobnie jak Chihiro, musi dorosnąć i nauczyć się odpowiedzialności, aby uratować siebie i swoich bliskich. 18-latka została zamieniona przez złą czarownicę w staruszkę. Przerażona dziewczyna trafia do tytułowego ruchomego zamku Hauru, gdzie spotyka demona ognia. Ten składa jej propozycję - jeśli Sophie pomoże demonowi uwolnić się spod mocy Hauru, dziewczyna powróci do swojego ciała. Ten film to nie tylko opowieść o poszukiwaniu samego siebie, czy szacunku do starszych, "Ruchomy zamek Hauru" to także obraz głęboko pacyfistyczny. W tle przestawionych wydarzeń toczy się wojna, często interpretowana jako nawiązanie do I wojny światowej. Niektórzy krytycy byli także skłonni interpretować "Ruchomy zamek Hauru" jako krytykę amerykańskiej interwencji w Iraku (film powstał bowiem w 2004 roku).

poniedziałek, 2 września 2013

Nie taka cywilizowana Europa


Ten film nie wciąga, nie wzrusza i raczej nie przejdzie do historii kinematografii. Jedynym powodem, z jakiego można obejrzeć "Czarną Wenus", jest prawdziwa historia, na kanwie której powstał ten obraz. Losy Saartjie Baartman zostały tu oddane dość wiernie. Tak jak i ukryte pod maską cywilizacji barbarzyństwo Europejczyków.

źródło: filmweb.pl

Saartjie urodziła się w okolicach Kapsztadu, tam też pracowała jako niewolnica na holenderskiej farmie. Południową Afrykę opuściła jako dwudziestokilkulatka, skuszona przez swojego pracodawcę obietnica kariery w Anglii. W 1810 roku kobieta przybywa do Londynu i przedstawienie z jej udziałem rzeczywiście odnosi sukces. Problem w tym, że Saartjie pokazywana jest jako dzikie zwierzę, w klatce i z łańcuchem na szyi. Staje się uciechą dla gawiedzi, zaraz obok innych ludzkich osobliwości pokazywanych wtedy w europejskich cyrkach, jak karły czy ludzie z owłosionymi twarzami. Anglicy i tak nieźle zdają egzamin z człowieczeństwa. Opiekun Saartjie, Hendrick Caezar, staje bowiem przed sądem. Zostaje oskarżony o przetrzymywanie kobiety wbrew jej woli i naruszenie prawa w zakresie handlu niewolnikami. Tu jednak kłopoty dziewczyny się nie kończą. Sprzedana treserowi zwierząt, trafia do Francji, gdzie staje się atrakcją tak lubianych przez znudzoną francuską arystokrację zbiorowych orgii. Niemniej bulwersujący jest udział w całej sprawie tzw. naukowców. Budowa ciała Hotentotek wzbudza wówczas wśród europejskich badaczy spore zainteresowanie. Uwagę przykuwają wydatne pośladki i fartuszek hotentocki, czyli po prostu powiększone wargi sromowe. Naukowcy chcą je dokładnie zmierzyć i opisać, a przy okazji porównać budowę głowy Saartjie z czaszką orangutana. Nikt nie zwraca przy tym uwagi na uczucia dziewczyny, wątpliwości moralnych nie budzi nawet fakt, że - w przeciwieństwie do orangutana - z Saartjie można porozmawiać. Poza znajomością afrikaans (którym posługują się biali Afrykanerzy w RPA), kobieta opanowała też podstawy francuskiego. W końcu zgodnie z panującymi wówczas poglądami wydatne narządy rozrodcze Hotentotek oraz ich dzikość miały je czynić bardziej rozwiązłymi. Już po swojej śmierci Saartjie znów stała się ofiarą nauki, jej mózg i genitalia można był bowiem oglądać jako eksponaty w paryskim Musee de l'Homme aż do 1985 roku! O jej zwłoki upomniał się dopiero Nelson Mandela.

Zamysłem tunezyjsko-francuskiego reżysera, Adbellatifa Kechiche'a, było zdaje się właśnie jak najwierniejsze opowiedzenie historii życia Saartjie. Opowieść rozpoczyna się w momencie jej przybycia do Londynu i trwa aż do śmierci bohaterki. "Czarna Wenus" to film oszczędny w środkach, wydarzenia przedstawione są w sposób linearny, bez zbędnych zabiegów artystycznych. Mniej tolerancyjni widzowie mogą to nazwać po prostu dłużyznami. Trzeba jednak reżyserowi przyznać, że udało mu się stworzyć wrażenie gradacji hańby i poniżenia. Kiedy już widzowi wydaje się, że Saartjie nie można potraktować gorzej, następna scena wprowadza nas do kolejnego kręgu piekła i udowadnia, że to jednak możliwe. Sami Europejczycy są w tej opowieści chciwi lub bezmyślni. Wielu wydaje się nie zdawać sobie sprawy z cierpienia bohaterki. Czy to hipokryzja, czy po prostu szczera wiara w propagowaną w tamtym czasie przez naukę wyższość białej rasy? Przecież jeżeli nawet naukowcy twierdzą, że Hotentotki są rozwiązłe, to niby czemu im nie wierzyć! Postać bezbronnej i staczającej się w alkoholizm Saartjie zostaje tu skontrastowana z kierującymi się popędami Europejczykami. "Czarna Wenus" obnaża w ten sposób jedną z najciemniejszych kart historii zachodniej cywilizacji oraz ludzkiej natury. To w końcu chciwość, żądza sławy i najzwyklejsza chuć są przyczyną cierpień młodej Hotentotki. W Saartjie wcieliła się kubańska aktorka Yahima Torres. To zresztą jedyny kinowy film z jej udziałem. Postać odgrywana przez Torres jest taka jak cały film: wycofana, bierna i coraz bardziej pogrążająca się w rozpaczy.

źródło: http://afryka.org/afryka/widzimy-to--co-chcemy-zobaczyc,news/